Kościół ewangelicki w Erdmannsdorf. 1838 – 1945, Kościół katolicki w Mysłakowicach. 1945 – 2006. cz.2

Historia kościoła  w Mysłakowicach. Materiały zebrał i opracował Emil Pyzik. 2006 r. Cz.2

11.Ostatnie pożegnanie ks. Tadeusza Grabiaka.

Dnia 12 maja 2006 roku mieszkańcy parafii Mysłakowice pożegnali swego dotychczasowego proboszcza. Po ponad 25 letniej pracy w parafii, ks. kanonik Tadeusz Grabiak zmarł 8 maja 2006 roku o godzinie 2,15 w Szpitalu Chorób Płócnych na Wysokiej Łące w Kowarach.

Eucharystii pogrzebowej przewodniczył biskup legnicki Stefan Cichy wraz z biskupem pomocniczym Stefanem Regmuntem w gronie prawie 110 koncelebransów reprezentujących duchowieństwo różnych stopni i godności z 5 diecezji. W wygłoszonej homilii Biskup Legnicki nawiązał do spotkań, które odbył ze zmarłym już kapłanem. Począwszy od pierwszego spotkania w kurii, gdzie wykorzystując brak interesantów w gabinecie biskupim, Ksiądz Kanonik sam przyszedł i przedstawił się nowemu biskupowi legnickiemu, a zakończywszy na ostatnim, kiedy to Ksiądz Biskup, przebywając w okolicach Jeleniej Góry, dowiedziawszy się o chorobie ks. Tadeusza i odwiedził go w szpitalu dnia 1 maja.

Ordynariusz Legnicki wspominał bogatą działalność ks. Tadeusza, szczególnie włączenie się w działania na rzecz osób niepełnosprawnych, i ostatnio podjęte przygotowania do dożynek diecezjalnych. Podziękował tez parafianom za współpracę ze zmarłym prezbiterem i za modlitwę w jego intencji. Wszystkich zaś zachęcał, do modlitwy o dobrą śmierć dla siebie. Całe nasze życie jest bowiem przygotowaniem do śmierci, abyśmy przez dobre czyny, realizowanie nauki Chrystusa, wszyscy się do tego przygotowali. Dziś stojąc przy trumnie śp. księdza dziekana Tadeusza prosimy: Panie! Twój sługa żył prawie 69 lat – bo tak chciałeś. Umarł 4 dni temu – bo tak kazałeś. Zbaw go, obdarz go radością życia wiecznego – bo możesz!

Ks. kan. Tadeusz ur. 29.05.1937 roku w Poznaniu. Ochrzczony i bierzmowany w Poznaniu. W latach 1945 – 51 uczęszczał do SP nr. 64 w Poznaniu, by potem rozpocząć naukę w LO, którą zakończył 15.06.1956 roku. Potem podjął pracę jako pracownik umysłowy w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacji w Poznaniu. W 1956 roku podjął naukę w Wyższym Seminarium Duchownym w Poznaniu. Po roku przeniósł się do Wrocławia gdzie kontynuował naukę w latach 1957 – 63. We Wrocławiu 7.04.1963 roku otrzymał święcenia diakonatu z rąk bp. Pawła Latuska, a 23.06.1963 roku w Glogowie, w kościele ten sam biskup udzielił mu święceń prezbiteratu.

Po święceniach podejmował pracę jako wikariusz w parafiach: Żarów 1963 – 68, Bielawa Dolna 1968 – 74, Stara Kamienica 1974 – 81, to właśnie tu w 1974 roku został proboszczem, Mysłakowice od 18 lutego 1981 – 2006 rok. W roku 1991 metropolita wrocławski kard. Henryk Gulbinowicz odznaczył go tytułem kanonika z przywilejem noszenia rokiety i mantoletu. W 1996 roku biskup legnicki Tadeusz Rybak mianował go dziekanem dekanatu Mysłakowice, a w 2004 roku kanonikiem honorowym Legnickiej Kapituły Katedralnej.

Zmarłego prezbitera żegnała liczna rzesza wiernych, z reprezentantami różnych środowisk, stowarzyszeń i instytucji, z którymi spotykał się w okresie swojej działalności duszpasterskiej. Zmarłego pożegnał także brat, ks. Jarosław Grabiak, przedstawiciele lokalnych władz, w imieniu kolegów z rocznika święceń ks. prałat Aleksander Stankiewicz, w imieniu Metropolity wrocławskiego i duchowieństwa sąsiedniej diecezji ks. prał. Mirosław Ratajczak. Wszyscy wspominali jego owocne życie, powierzając go miłosierdziu Boga Ojca w niebie. Ciało ks. proboszcza Tadeusza zostało złożone na miejscowym cmentarzu. Napisał w „Niedzieli” ks. Piotr Nowosielski.

12. Ksiądz proboszcz Mieczysław Bętkowski.

Ksiądz Mieczysław Bętkowski ur. W 1960 roku koło Bolesławca i tam ukończył szkołę podstawową i LO w Bolesławcu. Studiował 6 lat w Wyższym Seminarium Duchownym we Wrocławiu. Święcenia kapłańskie otrzymał 24 maja 1986 roku w Katedrze we Wrocławiu. Przez 11 lat pracował w 3 parafiach jako wikariusz, następnie został skierowany do nowego Seminarium Duchownego do Legnicy, gdzie spędził 13 lat jako Ojciec Duchowy Kleryków czyli kandydatów na kapłanów.

Jego rola polegała na kierowaniu duchowym, sakramencie pokuty, konferencjach ascetycznych, rozmowach oraz prowadzeniu wykładów z teologii duchowości.

Nowy proboszcz został przyjęty przez parafian z otwartymi ramionami, wyrozumiałością i pomocą ze strony różnych organizacji i instytucji. Jego zadaniem będzie kontynuacja pracy duszpasterskiej, formacja duchowa, nacisk na akcent duszpasterski, msze święte i ożywienie różnych grup i wspólnot parafialnych.

Przez cały rok w parafii będą przebywać klerycy z Legnicy na praktyce. Pod okiem doświadczonego ojca duchowego, będą poznawać tajniki kapłaństwa i pracy z dziećmi, młodzieżą oraz z dorosłymi, jak również praca kancelaryjna, wyjazdy pielgrzymkowe itp. Ksiądz Mieczysław powoli zaprowadza nowe porządki w kościele i na plebani. Zmienił porządek mszy św. w niedzielę i dni powszednie. Jak sam mówi jest otwarty na propozycje i prośby ze strony parafian. Ks. proboszcz Mieczysław pełni również funkcje dziekana dekanatu Mysłakowice. Po zmianie proboszcza niektórzy parafianie powrócili do kościoła w Myslakowicach, przedtem jeździli do Karpacza lub Jeleniej Góry. Życzymy mu dużo zdrowia i owocnej współpracy z mieszkańcami parafii.

13. Wykaz księży po 1945 roku którzy prowadzili parafię katolicką w Łomnicy do której należała wieś Mysłakowice.

1. ks. Neumann – 1945 – 1946 ostatni proboszcz katolicki – niemiecki w Łomnicy.

2. ks. Józef Kotulak 1946 – 1947 pierwszy ksiądz polski katolicki w Łomnicy.

3. ks. Stanisław Nosalewski – 1947.

4. ks. Stanisław Borowczyk – 1947 – 1950 w stopniu majora Wojska Polskiego.

5. ks. Franciszek Madeja – 1950 – 1051 .

6. ks. Adam Habrat – 1951 – 1959.

14.Wykaz proboszczów w parafii Mysłakowice od 1957 roku.

W 1957 roku nastąpiło oddzielenie Mysłakowic od parafii katolickiej w Łomnicy i powstała samodzielna parafia pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa z samodzielnym proboszczem i administratorem nowej parafii.

1. ks. Adam Habrat – 1957 – 1959.

2. ks. Władysław Lupa – 1959 – 1981.

3. ks. Tadeusz Grabiak – 1981 – 2006.

4. ks. Mieczysław Bętkowski – 2006 -

4. Wykaz księży pomocniczych – wikariuszy w parafii Mysłakowice.

1. ks. Jan Patyna – 1970 r.

2. ks. Kazimierz Barzycki – 1973 r.

3. ks. Wojciech Mroszczak – 1977 – 1981 r.

4. ks. Andrzej Płaza – 1981 – 1984 r.

5. ks. Ryszard Szul – 1984 – 1990 r.

6. ks. Janusz Barski – 1990 – 1994 r.

7. ks. Franciszek Woźniak – 1994 – 1996 r.

8. ks. Ryszard Mucha – 1996 – 1997 r.

9. ks. Marek Kościński – 1997 – 2002 r.

10. ks. Krzysztof Czyż – 2002 – 2006 r.

11. ks. Jarosław Górecki – 2006 – 2010 r.

12. ks. Arkadiusz Śliwiński – 2010 -

4. Tabela zestawiająca ilość chrztów i pogrzebów w parafii Mysłakowice w latach 1945 – 2004.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Rok Chrzty Zgony Rok Chrzty Zgony

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1945 3 - 1975 85 32

1946 45 5 1976 84 30

1947 66 15 1977 74 20

1948 68 13 1978 73 19

1949 91 16 1979 68 28

1950 163 32 1980 77 31

1951 141 23 1981 83 29

1952 154 31 1982 72 25

1953 138 16 1983 90 43

1954 155 20 1984 74 33

1955 109 30 1985 68 45

1956 122 18 1986 58 40

1957 169 51 1987 71 36

1958 158 41 1988 43 38

1959 130 39 1989 66 39

1960 114 23 1990 55 43

1961 85 34 1991 49 51

1962 162 21 1992 52 35

1963 80 19 1993 30 41

1964 84 17 1994 40 45

1965 71 18 1995 42 51

1966 80 32 1996 55 48

1967 67 20 1997 39 51

1968 56 17 1998 53 60

1969 73 23 1999 43 45

1970 66 30 2000 48 58

1971 64 21 2001 31 69

1972 83 25 2002 40 49

1973 67 29 2003 33 52

1974 87 19 2004 38 4

17. Kilka informacji o organach zbudowanych przez Carla Bockowa z Jeleniej Góry.

Informacje pochodzą z pracy ks. Piotra Dębskiego, a dostarczył mi Jacek organista.

Carl Bockow to jeden z najwybitniejszych organmistrzów działających na Śląsku w XIX wieku .Dzięki posiadane j wiedzy wypracował swój indywidualny styl który dobrze współpracował z założeniami estetyki brzmienia. Jego podstawową zasadą było stosowanie materiałów najwyższej jakości. Użycie drewna dębowego do budowy większości elementów wytrzymało próbę czasu. Dążenie do przejrzystych i prostych rozwiązań dało podstawę do niezawodnego funkcjonowania organów.

W chwili obecnej można dokonać klasyfikacji zachowanych na tym terenie organów według następujących grup instrumentów:

Do pierwszej grupy zaliczyć należy organy, które w całości od podstaw wybudowane zostały przez Buckowa i do chwili obecnej zachowały w dobrym stanie prawie całość wszystkich elementów z czasów budowy. Do grupy tej należy zaliczyć organy kościoła parafialnego pod wezwaniem NSPJ w Mysłakowicach z 1840 roku.

Obecna dyspozycja głosów:

Manuł I C – f³

1. Bordun 16

2. Principal 8

3. Flote 8

4. Gemshorn 8

5. Principal-Octawe 4

6. Gemshorn 4

7. Nasard 2 2/3

8. Superoctawe 2

9. Mixtue 3 – 4 fach

Manuał II C – f³

1. Salicional 8

2. Flaute douce 8

3. Viola di Gamba 8

4. Principal 4

5. Flaute d amour 4

6. Flautino 2

7. Cimbal 3 fach

Pedał C – d¹

1. Violon 16

2. Subbass 16

3. Octavbass 8

4. Octavbass 4

5. Posaune 16

Urządzenia dodatkowe:

1. Manual Coppel

2. Pedał Coppel

3. Sperrwentil zum Hauptwerk I

4. Sperrwentil zum Oberwerk II

5. Sperrwentil zum Pedał

6. Evacuant

7. Calcant

18. Ciekawostki z parafii ewangelickiej Erdmannsdorf – Zillerthal – Mysłakowice.

1843 r.

W Erdmannsdorf urodziło się 33 dzieci w tym 4 nieślubne, w Zillerthal – 13 dzieci, razem – 46 dzieci. Zmarło w Erdmannsdorf – 33 osoby, w Zillerthal – 4, razem 37 osób, przyrost 9 osób, śluby w Erdmannsdorf – 5 par, w Zillerthal – m3, razem – 8 par. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 855 osób, w Zillerthal – 549, razem – 1 404 osoby.

1844 r.

W Erdmannsdorf urodziło się – 29 dzieci, w tym 1 nieślubne, w Zillerthal – 17 w tym 2 nieślubne, razem – 46 dzieci, zmarło w Erdmannsdorf – 24 osoby, w Zillerthal – 6, razem – 30 osób, przyrost – 16 osób, ślub zawarło w Erdmannsdorf – 8 par, w Zillerthal – 0. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 812 osób, w Zillerthal – 509 osób, razem – 1 321 osób.

1845 r.

W Erdmannsdorf urodziło się – 43 dzieci w tym 3 nieślubne, w Zillerthal – 13 w tym 1 nieślubne, razem – 56 dzieci, zmarlo w Erdmannsdorf – 30 osób, w Zillerthal – 4 razem – 34 osoby, przyrost – 22 osoby, ślub zawarło w Erdmannsdorf – 9 par, w Zillerthal – 5, razem – 14 par. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 821 osób, w Zillerthal – 484 osoby, razem – 1 305 osób.

1846 r.

Urodziło się w Erdmannsdorf – 39 dzieci w tym 4 nieślubne, w Zillerthal – 12, razem 51 dzieci, zmarło w Erdmannsdorf – 43 osoby, w Zillerthal – 5, razem – 48 osób, przyrost – 3 osoby, ślub zawarło w Erdmannsdorf – 10 par, w Zillerthal – 0. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 744 osoby, w Zillerthal – 422, razem – 1 166 osób.

1848 r.

Urodziło się w Erdmannsdorf – 27 dzieci, w Zillerthal – 13 dzieci, razem – 40 dzieci, zmarło w Erdmannsdorf – 36 osób, w Zillerthal – 4, razem – 40 osób, przyrost – 0, ślub zawarło w Erdmannsdorf – 8 par, w Zillerthal – 2, razem 10 par. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 703 osoby, w Zillerthal – 443 osoby, razem – 1 146 osób.

1849 r.

Urodzilo się w Erdmannsdorf – Zillerthal – 72 dzieci w tym 2 martwe, zmarło w Erdmannsdorf – 36 osób, w Zillerthal –4, razem – 40 osób, przyrost – 32 osoby, ślub zawarło w Erdmannsdorf – 15 par, w Zillerthal – 3, razem – 18 par. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 666 osób, w Zillerthal – 403 osoby, razem – 1 069 osób.

1850 r.

Urodziło się w Erdmannsdorf – 43 dzieci w tym 5 nieślubne, w Zillerthal – 13 dzieci, razem – 56 dzieci, zmarło w Erdmannsdorf – 47 osób, w Zillerthal – 6 razem – 53 osoby, przyrost – 3 osoby, ślub zawarło – 11 par. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 680 osób, w Zillerthal – 404 osoby, razem – 1 084 osoby.

1851 r.

Urodziło się w Erdmannsdorf – 53 dzieci w tym 6 nieślubnych, w Zillerthal – 13 dzieci w tym 1 nieślubne, razem – 66 dzieci. Zmarło w Erdmannsdorf – 28 osób, w Zillerthal – 9, razem – 29 osób, przyrost – 37 osób, ślub zawarło w Erdmannsdorf – 10 par, w Zillerthal – 2, razem 12 par. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 733 osoby, w Zillerthal – 390 osób, razem – 1 123 osoby.

1852 r.

Urodziło się w Erdmannsdorf – 50 dzieci w tym 5 nieślubne, w Zillerthal – 19 dzieci, razem – 69 dzieci, zmarło w Erdmannsdorf – 29 osób, w Zillerthal – 5, razem – 34 osoby, przyrost – 35 osób. Komunię przyjęło w Erdmannsdorf – 807 osób, w Zillerthal – 382 osoby, razem – 1 191 osób.

1853 r.

Urodziło się w Erdmannsdorf – 42 dzieci, w Zillerthal – 11, razem – 53 dzieci, zmarło w Erdmannsdorf – 39 osób, w Zillerthal – 6, razem – 45 osób, przyrost – 8 osób, Komunię przyjęło łącznie – 1 222 osoby.

1895 r.

Dnia 2 grudnia parafia liczyła 1 655 ewangelików, 239 katolików, 4 z kościoła starokatolickiego, 5 staroluterańskiego, 2 z kościoła apostolskiego, 1 z kościoła anglikańskiego, 3 żydów, łącznie parafia liczyła 1 909 osób.

1900 r.

Dnia 1 grudnia parafia liczyła w Erdmannsdorf – 109 ewangelików, 1 staroluteran, 5 katolików, w Zillerthal – 887 ewangelików, 223 katolików, 7 staroluteran, 2 z kościoła apostolskiego.

1905 r.

W Zillerthal – 82 domy mieszkalne, 261 gospodarstw, 507 mężczyzn, 600 kobiet, razem – 1 107 osób w tym 919 ewangelików, 186 katolików, 2 innych wyznań.

1908 r.

Dnia 29 maja w piątek odbyła się generalna wizytacja parafii i szkoły:

1. Ogólne zebranie w sali pałacu.

2. Nabożeństwo w kościele – liturgia i kazanie.

3. Spowiedź powszechna.

4. Konsekracja i zbiór datków oraz odwiedziny szpitala Joanitów.

5. Konferencja z nauczycielami i z duchownymi, zwiedzanie szkół.

6. Konferencja z duchownymi okolicznych kościołów.

7. Uroczyste pożegnanie komisji wizytacyjnej.

1926 r.

Dnia 28 listopada wielką szkodę dla kościoła wyrządziła potężna wichura która w nocy przeszła nad okolicą. Cynkowe pokrycie kościoła zostało zniszczone, z jednej strony zostało zerwane i zagraża przechodniom, z drugiej strony tez zerwane i rzucone do stawu kościelnego. Piękny i drogocenny żelazny krzyż na dachu naprzeciw wieży kościelnej, został zrzucony z dachu i rozbity na drobne kawałki. Szkody wyrządzone tutejszej parafii są bardzo duże, bo świątynia musi być pokryta na nowo dachem.

Cały rok kościelny przeszedł w ciszy i spokoju w życiu parafialnym. Jednak daje się zauważyć coraz mniejszy udział mieszkańców w nabożeństwach. Liczba parafian przyjmujących komunię świętą systematycznie maleje. Godziny biblijne sa bardzo rzadko odwiedzane że należy je chyba zaniechać. Składki kwot pieniężnych na potrzeby parafii systematycznie spadają. Gazetka parafialna cieszy się coraz mniejszym zainteresowaniem. Wiele do życzenia ma również uczęszczanie dzieci do kościoła. Odmowy ślubów kościelnych sa coraz częstsze. W tym roku zapowiedziało wystąpienie z kościoła kolejnych 5 mieszkańców.

1927 r.

Dnia 19 czerwca w niedzielę przy pięknej pogodzie, odbyła się wycieczka tutejszego Związku Ojczyźnianego Kobiet do schroniska turystycznego nad Bobrem „Perła Zachodu” w Siedlęcinie obok elektrowni. Do Jeleniej Góry 60 uczestniczek pojechało pociągiem, zaś dalej pięknym parowem nad Bobrem – uczestniczki udały się pieszo. Jego piękne położenie, wspaniały widok na otaczającą okolicę ucieszyło bardzo wszystkie kobiety. W drogę powrotna nasze kobiety udały się tym razem na dworzec kolejowy do Siedlęcina, a po drodze zrobiono krótki odpoczynek w gospodzie Wehnera, który również był ciekawy i radosny z tylu gości. Po odpoczynku ruszyły kobiety na dworzec kolejowy. Do domu wróciły na godzinę 9.wieczorem. Wszystkie uczestniczki bardzo dziękowały swojej kierowniczce za tak piękną wycieczkę.

1932 r.

W tym roku nasza parafię spotkała wizyta duszpasterska, z tej okazji były uroczystości w kościele i różne nabożeństwa. Wieczór rodzinny odbył się w tutejszej gospodzie, jej tematem była muzyka ewangelicka kościelna.

19. Gmina ewangelicka Erdmannsdorf – Zillertal .

Zestawienie ilości chrztów, ślubów i zgonów w ciągu 50 lat.

1837 – 1887.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Lp. Rok Chrzty Śluby Zgony Lp. Rok Chrzty Śluby Zgony

------------------------------------------------------------------------------------------------

1 1838 9 1 13 25 1863 41 6 43

2 1839 36 18 39 26 1864 5 1 11 42

3 1840 50 13 41 27 1865 11 8 60

4 1841 43 9 36 28 1866 44 9 73

5 1842 52 8 35 29 1867 47 21 45

6 1843 45 8 37 30 1868 51 14 42

7 1844 46 9 33 31 1869 39 11 48

8 1845 55 14 34 32 1870 50 12 31

9 1846 46 10 48 33 1871 36 14 36

10 1847 59 15 34 34 1872 49 19 48

11 1848 50 10 40 35 1873 58 15 35

12 1849 70 18 40 36 1874 47 16 45

13 1850 51 11 53 37 1875 60 20 47

14 1851 61 12 37 38 1876 63 18 28

15 1852 67 10 34 39 1877 54 10 33

16 1853 49 4 43 40 1878 50 15 57

17 1854 49 13 39 41 1879 57 9 46

18 1855 47 3 53 42 1880 54 7 46

19 1856 51 9 46 43 1881 56 20 46

20 1857 48 10 46 44 1882 60 13 54

21 1858 41 12 45 45 1883 47 12 29

22 1859 48 14 41 46 1884 58 12 32

23 1860 53 12 49 47 1885 47 15 54

24 1861 38 12 48 48 1886 56 12 37

25 1862 50 9 41 49 1887 53 16 42

Zestawienie sporządziłem na podstawie informacji z ksiąg parafialnych gminy ewangelickiej Erdmannsdorf – Zillerthal które znajdują się w parafii ewangelickiej w Karpaczu Górnym na plebani przy kościele Vang u pastora Edwina Pecha. Dane uzyskałem na własną prośbę w czerwcu 2009 roku. Dalszych ksiąg do okresu II wojny światowej tj. 1945 roku nie ma i nie wiadomo gdzie się znajdują. Księgi sa w dobrym stanie i dobrze czytelne. Każda z nich oprawiona jest w oprawę skórkową. Księgi są dużych rozmiarów i ważą bardzo dużo. Kartki sa bardzo grube ale dobrze zachowane. Wielka szkoda że tak cenne dane nie można w całości odtworzyć.

Dane takie zapewne można odczytać z kroniki parafialnej Erdmannsdorf – Zillerthal, ale pismo dla normalnego czytelnika jest trudne do rozszyfrowania. Kronika również znajduje się w tej parafii.

20. Zestawienie chrztów, ślubów i zgonów w parafii ewangelickiej Erdmannsdorf – Zillerthal w latach 1888 – 1935.

Lp. Rok Urodziny Śluby Zgony Przyrost

1 1888 88 21 61 27

2 1889 67 18 75 - 8

3 1890 74 11 89 - 15

4 1891 55 23 71 - 16

5 1892 62 16 62 0

6 1893 75 10 68 7

7 1894 52 14 70 - 18

8 1895 67 18 54 13

9 1896 64 18 69 - 5

10 1897 67 13 74 - 7

11 1898 71 23 65 6

12 1899 84 23 82 2

13 1900 94 21 66 28

14 1901 83 13 56 27

15 1902 89 18 68 21

16 1903 91 27 60 31

17 1904 76 16 66 10

18 1905 68 20 66 2

19 1906 73 13 43 30

20 1907 72 13 64 8

21 1908 75 20 54 21

22 1909 104 18 74 30

23 1910 65 27 46 19

24 1911 88 21 61 27

25 1912 78 23 66 12

26 1913 77 20 62 15

27 1914 80 14 64 16

28 1915 48 18 63 - 15

29 1916 38 9 33 5

30 1917 31 7 49 - 18

31 1918 33 11 68 - 35

32 1919 53 31 35 18

33 1920 79 38 47 32

34 1921 75 34 60 15

35 1922 69 27 58 11

36 1923 72 18 46 26

37 1924 75 18 50 25

38 1925 65 13 42 23

39 1926 64 33 31 33

40 1927 55 15 49 6

41 1928 57 24 41 16

42 1929 52 29 25 27

43 1930 35 20 43 - 8

44 1931 38 30 35 3

46 1932 36 21 45 - 9

47 1933 41 24 43 - 2

48 1934 38 31 35 3

To mój dodatek.

Podana tabela jest niezwykle ciekawa i interesująca dla obecnego mieszkańca Mysłakowic, ponieważ mamy wreszcie namacalny dowód, jak rozwijała się społeczność niemiecka przed II wojną światową, w czasie I wojny światowej i przed wojną, czyli w ciągu prawie 60 lat. Należy tutaj zaznaczyć, że zgony podane w tabeli nie są zbyt dokładne, ponieważ we wsi był szpital i zapewne niektóre osoby tam umierały i nie były przewożone do swojej miejscowości i wtedy wpisywano je na konto Mysłakowic.

Sprawa druga to, że podczas I wojny światowej zginęło wielu mieszkańców, którzy zostali powołani do wojska np. w 1914 - 2 żołnierzy, 1915 – 20 żołnierzy, 1916 – 10 żołnierzy, 1917 – 9 żołnierzy, 1918 – 26 żołnierzy, 1919 – 6 żołnierzy. Po I wojnie światowej w parku postawiono pomnik poległym na którym wypisane były nazwiska Niemców i Tyrolczyków którzy zginęli podczas wojny. Taki wykaz zabitych żołnierzy mam w swoich dokumentach. Pomniki taki stały w każdej wiosce, ale Polacy po 1945 roku wszystkie je zniszczyli. Jestem w posiadaniu kilku pocztówek które pokazują jak te pomniki wyglądały.

Ten wypis z ksiąg gminy Erdmannsdorf – Zillerthal pochodzi z kroniki tej miejscowości z 1937 roku gdzie znajduje się wiele bardzo cennych informacji o naszej miejscowości oraz dane ludnościowe. Książkę tą tłumaczyła pani Zuzanna moja sąsiadka a ja pokryłem koszty tego tłumaczenia oraz przepisałem na komputerze.

21. Ciekawe a może i ważne daty w życiu kościoła i parafii w Erdmannsdorf – Zillerthal – Mysłakowicach w latach 1838 – 1945 – 2010.

1385 – od tego roku mieszkańcy naszej osady Erdmannsdorf należeli do katolickiej parafii w

Łomnicy której kościół stał na pograniczu obu wsi.

1527 – z kościoła w Łomnicy korzystali tak katolicy jak i ewangelicy.

1580 – ewangelicy przejęli kościół katolicki w Łomnicy.

1654 – kościół w Łomnicy został odebrany luteranom – ewangelikom i oddany katolikom,

którzy byli w tym czasie w zdecydowanej mniejszości np. w Mysłakowicach stanowili

oni zaledwie 15% mieszkańców.

1709 – w Jeleniej Górze dla wyznawców ewangelickich wybudowano kościół „Łaski”.

1742.8.III – Łomnica otrzymała pozwolenie na budowę kościoła ewangelickiego.

3.VI – do użytku oddano nowy drewniany kościół ewangelicki w Łomnicy

1751 – w Łomnicy za zgodą króla wybudowano murowany zespół ewangelicki: kościół, plebanie i szkołę, do którego uczęszczali ewangelicy z Mysłakowic.

1758 – zrównano prawa kościelne ewangelików i katolików, luteranom pozwolono zakładać własne cmentarze.

1764 – ewangelickie Domy Modlitwy zostały uznane za kościoły.

1832 – król pruski Fryderyk Wilhelm III zakupił dobra w Mysłakowicach od wdowy po

marszałku von Gneisenau który zmarł w Poznaniu na cholerę.

1835 – podczas pobytu króla w mysłakowicach w jego głowie powstał pomysł wybudowania tu małego kościoła ewangelickiego.

1836 – na polecenie króla, architekt Karol Schinkel, wykonał pierwszy projekt parterowego

małego kościoła dla Mysłakowic, zaś kosztorys opracował budowniczy Frey.

19.V – nastąpiło prawne oddzielenie nowej parafii Mysłakowice od Łomnicy.

12. IX. – pod pierwszy kościół w Mysłakowicach położono kamień węgielny, a jego głównym wykonawcą był mistrz murarski Christmann z Jeleniej Góry.

1838 – Mysłakowice oddzielono od parafii ewangelickiej w Łomnicy, za co oni otrzymali 10 000 talarów odszkodowania od król pruskiego Fryderyka Wilhelma III. Katolicy z Mysłakowic w dalszym ciągu należeli do katolickiej parafii w Łomnicy.

8. VII. – o godzinie 6³⁰ w kościele nastąpiła katastrofa, zawaliła się wieża. Pod gruzami zginęło 10 robotników a 4 zostało rannych. Zabitych robotników pochowano na cmentarzu w Łomnicy. Winnych ukarano a kościół na polecenie króla rozebrano do fundamentów. W tym czasie do Mysłakowic przybyło 300 Tyrolczyków i parafia ewangelicka zwiększyła się.

18. VII. – na polecenie króla rozebrano pierwszy kościół.

8. VIII – architekt królewski Karol Schinkel na polecenie króla wykonał drugi projekt kościoła, ale tym razem większego: długość – 84 stopy, szerokość – 40 stóp, wysokość – 110 stóp. Ponownie położono kamień węgielny pod nowy kościół, obecnym budowniczym został Hamann z Berlina, zaś nadzorcą całej budowy minister Rother.

9.X – na nowa parafie przybył pierwszy proboszcz z Rybnicy – pastor Roth.

13.X – minister Rother wręczył nowemu proboszczowi ozdobną biblię jako dar od króla dla tutejszego kościoła.

14. X. – uroczyste pożegnanie z kościołem w Łomnicy, zaś u nas otwarto tymczasowy kościół ewangelicki na tereni dzisiejszej fabryki lniarskiej a dawniej magazynu zbożowego na II piętrze na okres 2 lat oraz poświęcono miejsce pod pierwszy i nowy cmentarz w Mysłakowicach.

30. X. – odbył się pierwszy pogrzeb na nowym cmentarzu.

8.XI – w Jeleniej Górze u ludwisarza Sieferta, odlano dwa dzwony dla naszego kościoła.

14.XI – zamiast kamienia węgielnego została wmurowana szklana płyta na której wygrawerowano historię zawalonej wieży, a w kamiennym pudle umieszczono obecne monety – bilon, całość pomalowano wapnem i zakopano pod wieżą.

19. XI. – dzisiaj odbył się pierwszy ślub w naszej parafii.

20. XII. – z Jeleniej Góry przywieziono dwa nowo odlane dzwony.

24. XII. – pierwszy raz dzwony zadzwoniły na noc wigilijną z tymczasowego kościoła.

1839. 7.I – dla 30 parafian udzielono pierwszej lekcji religii w tymczasowym kościele w większości byli to Tyrolczycy.

30.I – powieszono trzeci dzwon o wadze 15 cetnarów na tymczasowej wieży.

6.II – parafia nasza otrzymała od króla 300 nowych śpiewników które rozdano darmowo.

9. V – w tymczasowym kościele konfirmowano 30 katechumenów.

9.VI – w dniu dzisiejszym wywędrowało z Mysłakowic 40 par Tyrolczyków do Bawarii mimo że mieli tu nowe domy i gospodarstwa, ale mieli wielkie kłopoty religijne.

31.VII – do użytku dla Ślązaków oddano nowy budynek szkolny z 1 izbą na lekcje religii.

11. VIII – król z rodzina odwiedził nasz prowizoryczny Dom Modlitwy.

18.VIII – do naszego Domu Modlitwy ponownie przybyła królewska rodzina, a na tace trafiło 134 talary i 20 luidorów.

12.X – na Czerwonym Dworku oddano do użytku Willę Rothera.(MONAR).

17.X – zakończono prace przy nawie głównej w kościele.

19.X – rozebrano rusztowanie na wieży.

26. X – z Berlina przywieziono blachę cynową na pokrycie dachu kościoła.

30.X – rozpoczęto rozbudowę Domu Rothera na Czerwonym Dworku.

7.IX – spadająca cegła z budowanej nowej wieży kościelnej mocno raniła robotnika.

10.IX – spadająca z wieży kościelnej winda z 4 robotnikami, mocno ich poturbowała.

16.IX – z wieży kościelnej spadł czeladnik murarski z 15 m, ale złamał sobie tylko nogę.

19.IX – na dach kościoła, końmi wciągnięto belki do pokrycia dachu.

25. XI – zakończono pokrywanie dachu kościoła, a silny wiatr strącił z dachu jednego z robotników. Na szczęście lina którą był przywiązany uratowała go.

1840. 1.VI – z Berlina przybył malarz Kitzerow z 5 robotnikami aby pomalować kościół.

7. VI – zmarł ukochany fundator kościoła król pruski Fryderyk Wilhelm III.

12. VI – na wieży kościelnej zamontowano krzyż.

20. VI – robotnik malujący wieżę pośliznął się i spadł na dolne rusztowanie, ale przeżył.

9. VII – z tymczasowego kościoła przywieziono dzwony, następnie uroczyście je wciągnięto i od 7 do 8 wieczorem dzwoniono na nowej wieży kościelnej pierwszy raz.

16.VIII – król Fryderyk Wilhelm IV wraz z małżonka byli na nabożeństwie w tymczasowym Domu Modlitwy.

20.VIII – o godzinie 12 ⁰⁰ na wieży kościelnej pierwszy raz bił zegar.

23. VIII – król z rodzina ponownie byli na nabożeństwie w tymczasowym Domu Modlitwy.

25. VIII – król wyjechał do Prus Wschodnich w celu odebrania hołdu książąt.

6.XII – uroczyście pożegnano tymczasowa Salę Modlitwy.

7.XII – w Jeleniej Górze odebrano organy dla tutejszego kościoła.

8. XII. – poświęcono nowo wybudowany kościół ewangelicki w Mysłakowicach, na uroczystości było wiele wysoko urodzonych gości np. brat króla Wilhelm z Karpnik czy minister Rother. Całą uroczystość opisano w lokalnej prasie.

9. XII – w nowym kościele odbył się pierwszy pogrzeb zmarłego dziecka.

10.XII – uroczyście ochrzczono pierwsze dziecko w nowym kościele.

18. XII – przydział miejsc siedzących w kościele dla Prusaków i Tyrolczyków.

1838 – 1840 wybudowano dom parafialny – pastorówkę – plebanię.

1841 1.II – pierwszy ślub w nowym kościele dla tyrolskiej pary.

9. IV – pierwszy raz rozłożono nowy dywan w kościele dla ulżenia wiernym podczas klęczenia przy przyjmowaniu Wieczerzy Pańskiej.

18. IV – pierwsza spowiedź w kościele przy nowym konfesjonale.

10.VII – do Mysłakowic przybyła druga żona zmarłego króla, księżna Liegnitz.

11.VII – księżna ze swoim orszakiem, pierwszy raz była w nowym kościele.

5. VIII – podczas remontu pałacu zginął robotnik budowlany.

17. IX – do Mysłakowic przybył król Fryderyk Wilhelm IV ze swoim orszakiem.

22. IX – wcześnie rano król wyjechał do Monachium.

26.IX – po powrocie król z orszakiem był w kościele

3. X – król ze swoim orszakiem był ponownie w kościele. Następnie przed swoim pałacem zebrała się młodzież szkolna która została poczęstowana piernikiem o wadze 2 cetnary (1 cetnar to 50 kg).

4. X – król z orszakiem wyjechał do Głogowa.

11. X – położono fundamenty pod Wille Liegnitz (małą szkołę) dla wdowy po zmarłym królu Fryderyku Wilhelmie III.

W tym roku z ołtarza usunięto krzyż a wstawiono obraz profesora Remy z Berlina pt. „Jezus wśród dzieci”.

1842. 4.I – zakończono budowę domu dla biednych ludzi, który został zaraz zamieszkany.

25.IV – rozpoczęto pracę przy rozbiórce pałacu do rozbudowy.

27. VII – król Fryderyk Wilhelm IV z rodzina przyjechał do Mysłakowic.

4. VIII – król z rodzina i dworem odjechali do Berlina.

1844. 9. VI - przed kościołem z polecenia króla Fryderyka Wilhelma IV, postawiono metalowy Krzyż Tyrolski z medalionem króla Fr. Wilhelma III i dwoma chłopcami po bokach a byli to: Tyrolczyk z kijem wędrownym i Ślązak z książką – całość zaprojektował Stuler a wykonał rzeźbiarz Rauch. (Po II wojnie światowej krzyż zniknął bez śladu – nikt z mieszkańców nie wie co się z nim stało).

24. II – silny wiatr zerwał z kościoła blaszane pokrycie.

19. VII – na budynku parafialnym i szkole zamontowano piorunochrony.

22. VII – księżna Liegnitz zamieszkała w Willi wybudowanej specjalnie dla niej.

28. VII – odbyło się uroczyste otwarcie kościółka ewangelickiego Vang w Karpaczu Górnym z udziałem rodziny królewskiej oraz hrabiny von Reden z Bukowca.

6. VIII – król z rodzina wyjechali do Wiednia.

17. VIII – po powrocie z Wiednia król uczestniczył w niedzielnym nabożeństwie.

21. VIII – król ze swoja świta wyjechał do Berlina.

20. X – rozpoczęto rozbudowę i podnoszenie o piętro Domu Rothera na Czerwonym Dworku.

1856 – król podarował kościołowi 3 żyrandole (czyżby te które jeszcze wiszą).

1858 – na polecenie króla przebudowano plaska wieżę kościoła na spiczastą, równocześnie przed wieżą dobudowano przedsionek oparty na dwóch kolumnach przywiezionych z Pompei. Kolumny te podarował dla zmarłego króla król Neapolu Józef Bonaparte, najstarszy brat Napoleona.

Na cmentarzu wzniesiono małą kaplicę z ołtarzem i krzyżem oraz posadzono szpaler ze świerków.

1861.2.I – zmarł król Fryderyk Wilhelm IV.

1887.23.IX – uroczyście obchodzono 50 rocznice osiedlenia się Tyrolczyków.

1888. 9.III – zmarł cesarz Wilhelm I, 15.VI – zmarł cesarz Fryderyk III.

1890. 21. IX – naprzeciwko wejścia na cmentarz ustawiono pomnik dla upamiętnienia Johannesa Fleidla.(dzisiaj pomnik ten stoi przed szkołą).

1905 – 1910 – na osiedlu Kamienna wybudowano małą kaplicę.

1917 – w tym roku powiększono cmentarz od północy o trójkątna działkę oraz wytyczono dwie aleje lipowe na planie litery T oraz przekazano dwa dzwony na cele wojskowe – dnia 24 czerwca nastąpiło pożegnanie dzwonów przez mieszkańców, wtedy przez 1 godzinie dzwony dzwoniły. Na drugi dzień mężczyźni rozbili młotami na wieży dzwon duży i mały i w częściach zostały przewiezione do Jeleniej Góry. Dzwony oba ważyły 947 kg, parafia za nie otrzymała 3 841 marek jako początek zbiórki pieniędzy na nowe dzwony które po 20 latach ponownie zawieszono. Podobny los spotkal piszczałki organowe za które otrzymano 1 106 marek.

1920 – w związku z 80 rocznicą budowy kościoła, organy kościelne wyposażono w nowe piszczałki, również wtedy podłączono prąd do organów.

1922. 14.V – zmarł ostatni emigrant z Tyrolu Johannes Baag – śpiewak operowy w wieku 89 lat a mieszkał na ul. Wojska Polskiego (za stacją paliw).

1923 – w kościele znowu pojawiły się 3 dzwony które zakupiono ze składek wiernych, a wytopiono je ze stali w Luchhammer koło Torgau.: I – 1124 kg, II – 886 kg, III – 568 kg

1926.19.XI – potężna wichura zerwała dach z kościoła, w ciągu 14 dni założono nowe pokrycie dachu.

1930 – 10 ławek w kościele zostało podłączonych do ogrzewania elektrycznego.

1937 – nastąpiło połączenie dwóch gmin w jedną Zillerthal – Erdmannsdorf. Gmina obchodziła wielkie święto 100 lecie osiedlenia się Tyrolczyków. Na spotkanie przybyło 450 potomków z Austrii, Niemiec i Chile.

1938 – w lecie wybrana grupa Tyrolczyków pojechała w odwiedziny do dawnej ojczyzny – do Tyrolu austriackiego.

1945.9.V – zakończenie II wojny światowej.

1945 – drewniany główny ołtarz został spalony z niewiadomych przyczyn i przez kogo?

1946.18.IX – ewangelicki kościół w Mysłakowicach został przekazany w zarząd i użytkowanie, parafii katolickiej w Łomnicy, stając się równocześnie kościołem filialnym.

1946.X – pierwszy polski proboszcz Józef Kotulak.

1947.V – w Łomnicy zmarł ks. infułat Nosalewski, wtedy biskup obsługę tej wielkiej parafii przekazał księdzu Józefowi Kotulakowi. Do tej parafii należały wioski: Łomnica, Mysłakowice, Dąbrowica i Staniszów oraz Czarne. Gdy ks. Kotulak przebywał w areszcie, parafię przekazano ks. Stanisławowi Borowczykowi, który akurat powrócił z obozu i zamieszkał w Łomnicy.

1948.V – ks. Stanisław Borowczyk został odwołany i mianowany kapelanem wojskowym w kościele garnizonowym w Jeleniej Górze.

1950.IX – do Łomnicy kuria przysłała księdza Józefa Madeję, który siedzibę parafii przeniósł do Mysłakowic.

1951 – w miejsce spalonego ołtarza głównego, ustawiono przywieziony z kościoła ewangelickiego w Miszkowicach duży, biały i bogaty ołtarz. W środku ołtarza była brzydka figura Chrystusa, którą zastąpiono obrazem przekazanym przez księdza Gerarda Kusia z Karpacza – był to Chrystus.

1952 – władze kościelne odwołały księdza Madeję, w zamian przysyłając księdza Adama Habrata, który przez okres 7 lat pełnił u nas role proboszcza. Ks. Adam usunął obraz z ołtarza, zlecając namalowanie nowego obrazu z sercem Pana Jezusa, który w ołtarzu jest do dnia dzisiejszego.

1957.15.VII – ks. bp. Bolesław Kominek dokonał odłączenia naszego kościoła od parafii w Łomnicy, w ten sposób nasz kościół stał się samodzielna placówką pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa.

1959.VI – ks. Adam Habrat został przeniesiony do Nowej Soli, a na jego miejsce przysłano ks. Władysława Lupę z Karpnik, który u nas pełnił służbę proboszcza przez 22 lata do wiosny 1981 r. kiedy to przeszedł na emeryturę i wyjechał do Wrocławia.

1983 – zmarł ks. Władysław Lupa, jego ciało zostało przewiezione na cmentarz w Mysłakowicach, zaś na ścianie przy wejściu do kościoła po lewej stronie znajduje się tablica pamiątkowa ku jego pamięci.

1981 – nowym proboszczem został ks. Tadeusz Grabiak którego bp. przysłał ze Starej Kamienicy, ks. Tadeusz pracował w naszej parafii 25 lat.

2006.8.V – zmarł ks. kanonik, proboszcz, dziekan Tadeusz Grabiak, również jego złożono na naszym cmentarzu.

2006.12.V – odbył się pogrzeb ks. Tadeusza Grabiaka.

2006.VI – nowym proboszczem i dziekanem został ks. Mieczysław Bętkowski, który swoja służbę pełni do dnia dzisiejszego.

1992 – na cmentarzu wspólnymi siłami parafii i gminy postawiono kaplicę pogrzebową.

2006 – pomiędzy dwoma dawnymi kaplicami, wstawiono kamienny obelisk ku czci i pamięci dawnych mieszkańców Erdmannsdorf i Zillerthal sprzed 1945 r.

2010 – w związku z tym że większość mieszkańców na cmentarzu stawia trwałe pomniki swoim bliskim, cmentarz musiał zostać powiększony w stronę zachodnią. Nowa część została ogrodzona i przygotowano teren pod stoisko dla pojazdów. Stary płot oddzielający od nowego został usunięty.

2012 – wreszcie odremontowano dawną kaplicę ewangelicką na cmentarzu oraz rodzinny grób Ruschewoy. Między starym cmentarzem a nowym wykonano specjalny chodnik.